Astronomide Işın Türleri Nelerdir?

Gama Işınları

Gama ışınları maddelerde fiziksel hasar bırakacak kadar kuvvetli bir ışınım türüdür. Bu bölge spektrumun en yüksek enerjili ve frekanslı bölgesidir. Sahip oldukları enerji seviyesi sebebiyle canlı hücrelerde ciddi hasarlar bırakabilirler. Çok kuvvetli nükleer tepkimeler esnasında oluşur. Bir çeşit ışın tedavisi (radyoterapi) cihazı olan Kobalt-60’dan çıkan gama ışınları tümör bazlı birçok sorunun iyileştirilmesi amacıyla kullanılmaktadır.  Gama ışınları çoğunlukla uzayda meydana gelen çekirdeksel tepkimelerin sonucunda oluşurlar. Gama ışınları spectrumda X Işınları ve Beta ışınları arasında yer alır.

X-ışınları

X ışınları yaklaşık olarak bir atomun boyu kadar dalga boyuna sahip ışınlardır. 1895 yılında Alman fizikçi Wilhelm Conrad ROENTGEN tarafından bulunmuştur. Röntgen sınıflandırmada nereye konulacaklarına dair fikri olmadığından onlara X-ışınları adını vermiştir. X ışınları moleküler bağları kırmak için yeterli enerjiye sahiptir ve yumuşak maddeye nüfuz edebilir. X ışınları özellikle tıpta tanısal amaçlarla kullanılmaktadırlar. Röntgen ışınlarına X ışını da denir. Kısa zamanda karşı karşıya kalınan yüksek miktarda X-ışını, akut radyasyon bozukluğu (radyasyon hastalığı) meydana getirirken,  düşük miktarda uzun süreler karşı karşıya kalınan X-ışınları kanser riskini arttırır. Ancak tıp alanında kullanılan X-ışını görüntülemesinde, yararlar muhtemel zararların etkisini hissettirmez. Buna ek olarak kullanılan miktarlar dikkatlice kontrol edilmelidir.

astronomide ışın türleri nelerdir

Morötesi (UV) Işın

Morötesi (UV) ışınları yaklaşık olarak bir virüs boyuna sahip ışın türüdür. Yıldızların ortaya çıkış süreçleri ultraviyole ışın başlığı altında incelenir. Morötesi ışınlara örnek olarak ultraviyole lambalar, gazların elektriği iyi iletmelerini sağlamak için kullanılan gaz deşarj tüpleri ve genç ve sıcak yıldızlardır. Kısa dalga boylu ultraviyole ışımalar çevreye zarar verebilir.

Görünür Işın

Görünür  (UV) ışınlar yaklaşık olarak bir hücre boyu kadar dalga boyuna sahip ışınlardır. İnsan gözü spectrumda ışık başlığı altında toplanan bu kısımdaki ışımaları görebilmektedir. Mor ve kırmızı aralığında spectrumda yer alan tüm renkleri barındırır.

Kızıl Ötesi (IR) Işın

Kızıl ötesi ışınlar yaklaşık olarak bir tohum boyu kadar dalga boyuna sahip ışınlardır. Tüm sıcak ve soğuk maddeler tarafından salınır. Maddeler tarafından kolaylıkla emildiği için üstündeki maddeleri sıcaklığını arttırır ve hareketlendirir. Kırmızı renk görünür ışığın en uzun dalga boyundaki rengidir, en kısa olanı ise mordur. Kızıl ötesi ışınlar gözlem araçlarında oldukça etkin bir şekilde kullanılmaktadır.

Mikrodalga Işın

Astronomi ışın türleri arasında dalga boyları en kısa olanlardır. Ayrıca mikrodalga fırınlarda ve telefon, kulaklık gibi kablosuz iletişim araçlarında da etkin rol oynar. Mikrodalga ışınları elektromanyetik dalgalar şeklinde yayılır.

Radyo Dalgaları

Radyo dalgaları yayınların aktarılmasında kullanılan radyo frekansı sayesinde meydana gelen elektromanyetik dalgalardır. Dalga boyları çok uzun olduğu için enerji seviyeleri oldukça düşüktür. Bu sebeple düşük sıcaklıkları ifade ederler Bunların kaynakları elektron titreşimleridir. Telefon, radyo ve televizyonların çalışma mekanizmasında etkin rol oynar.